تاریخچه صنعت موتورسیکلت ایران (قسمت دوم)

مهم‌ترین آثار اتفاقات سال ۱۳۸۱ در صنعت موتورسیکلت ایران

ما در صنعت موتورسیکلت ایران شاهد یک انقلاب و تغییر و تحول‌ اساسی از سال ۱۳۸۱ بودیم که به‌دلیل رقابت‌های منفی و شکسته شدن قیمت‌ها این صنعت به نسل جدید و البته از جنس خود واگذار شد. یعنی فروشندگان موتورسیکلت جای مونتاژکنندگان قبلی را گرفتند و در نتیجه آن‌ها به حاشیه رفتند. طوری که نسل قبل، امروز سرمایه کافی برای رقابت با نسل جدید را ندارد و اگر هم داشته باشد انگیزه رقابت ندارند. حال با توجه به واقعیت‌ها و شواهد، همین موضوع مجدد با چارچوبی دیگر تکرار خواهد شد و شاهد یک انقلاب دیگر با جنس بسیار متفاوت‌تر در این صنعت خواهیم بود که پیش‌بینی می‌شود که نسل امروز توان رقابت با آن را نخواهد داشت.

علم و دانش رقیب جدید صنعت موتورسیکلت ایران

صنعت موتورسیکلت ایران که طى ۵٠ سال گذشته فقط تفکر مونتاژ و فروش داشته است و به اصول بازاریابی علمی توجه نداشت، صنعتى که مى‌توانست انتقال تکنولوژى را از همه‌جاى دنیا در زمان‌هاى طلایى که در اختیار داشت به ایران منتقل کند، اما به‌دلیل رقابت‌هاى داخلى و نگرانی از دست دادن بازار و عقب افتادن از همکاران خود در آمار فروش، در این حوزه فرصت‌های پیشرفت و توسعه را از دست داد. در نتیجه به‌زودى با رقیبی مواجه مى‌شود به‌نام «علم و دانش» که دیگر با پول نمى‌تواند آن را به‌دست آورد و با آن رقابت کند، بلکه در خوش‌بینانه‌ترین حالت باید در خدمت علم و دانش باشد و این واقعیتی است که در طول تاریخ برای بسیاری از صنایع اتفاق افتاده و خواهد افتاد.

دلایل این که اکثر نسل امروز میدان را به نسل جدید واگذار خواهند کرد عبارتند از:

۱– علاوه‌براین که طى سالیان متمادى به روند سیاست‌ها و استراتژی‌های خود عادت کرده‌اند، از لحاظ روحی نیز به‌دلیل رقابت‌های منفی و استرس‌های زیاد، خود را خسته کرده‌اند که با افزایش سن عوارض آن نمود پیدا خواهد کرد

۲– اکثریت این نسل هنوز فکر می‌کند راه درست را طی می‌کنند

۳– هنوز استراتژی عده‌ای حذف رقیب به هر قیمتی است و این راهبرد باعث می‌شود خودزنی کنند و البته سنت‌های الهی که تفکرات منفی و بدخواهی‌ها را بی‌عاقبت می‌کند

۴– اکثریت این صنعت همدیگر را قبول ندارند و همین موضوع باعث می‌شود به یکدیگر آسیب برسانند

۵– مونتاژکنندگان موتورسیکلت به قطعه‌سازان فعال در این صنعت رحم نکردند و برای کمی سود بیشتر واردات را ترجیح داند و البته اختلاف‌های بین این دو قشر مانع رشد هر دوی آن‌ها در دراز مدت خواهد شد

۶– امروز دنیا و روند زندگى در حال تغییر است. فرزندان ما با آموزش‌هاى مختلف در دوران تحصیل مواجه مى‌شوند، طی ساعت‌های شبانه‌روز در فضاى مجازى انواع و اقسام مهارت‌ها را یاد مى‌گیرند که ممکن است فکر کنند در آن کارها علاقه و استعداد بیشترى دارند و با روحیه آن‌ها بیشتر سازگار است. پس ممکن است از میراث پدری خود فاصله بگیرند. زیرا، جوانان به این موضوع کاملا آگاه هستند که امروزه کسب‌وکارهایى در دنیا شکل گرفته و یا در حال شکل‌گیرى است که درآمدهاى بسیار زیادى می‌تواند داشته باشد و این تصور که فقط کار شما درآمد خوب دارد را از ذهن خود پاک می‌کنند.

در نهایت بسیاری از تغییر و تحول‌هایی که به آن اشاره شد با انقلاب در تولید باتری‌های جدید و ساخت دستگاه‌های شارژ هویدا خواهد شد. یعنی اگر باتری تولید شود که «ارزان باشد»، « زود شارژ شود و دیر ذخیره آن تمام شود» و «سبک باشد»، در نتیجه نسل جدید در صنعت موتورسیکلت گوی سبقت را از نسل امروزی خواهد گرفت.

چرا در ایران عده‌ای ساخت موتورسیکلت برقی را آسان می‌دانند!

عدم آگاهی به مباحث «هوش مصنوعی»، «اینترنت اشیاء»، «شهر هوشمند» و «فناوری اطلاعات و ارتباطات» که پایه و اساس برنامه‌ریزی‌های شهری آینده و تولید خودروهای پیشرفته است، باعث می‌شود عده‌ای در ایران بگویند ساخت موتورسیکلت برقی کاری ندارد.

وقتی در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که هر فردی این اجازه را به خود می‌دهد که از لقب مهندس برای خود و دیگران استفاده کند، نتیجه‌اش این است که عده‌ای ساخت موتورسیکلت برقی را مانند اسباب بازی کودکان که فقط راه می‌رود می‌بینند و نظر می‌دهند. اما، برای اینکه بدانیم در طراحی و ساخت یک موتورسیکلت برقی پیشرفته باید چه مولفه‌هایی را در نظر بگیریم، در ادامه توضیحات مختصری را ارائه کرده‌ام که توجه شما خوانندگان گرامی را به آن جلب می کنم.

تا چند سال پیش وقتی صحبت از ساخت یک محصول جدید می‌شد بیشتر توجه طراحان به اصول ارگونومی (Ergonomics) معطوف می‌شد. اما، امروز کار طراحان حرفه‌ای از این فراتر رفته است و باید در طراحی محصول به موارد و نکات بسیار زیادی توجه کنند. زیرا، با افزایش جمعیت جهان، حکومت‌ها در ارتباط با تأمین نیازهای شهروندان خود و در عین حال جلوگیری از تخریب محیط‌زیست و سیاست‌های مدیریتی برای جلوگیری از بروز مشکلات بهداشتی، کاهش تراکم ترافیکی، کاهش ارتکاب جرم و… با چالش‌هایی روبرو هستند که بسیاری از این مسائل را می‌توان با استفاده از فناوری اینترنت اشیا (IOT) مبتنی بر قابلیت هوش مصنوعی (Artificial Intelligence) حل کرد.

قابل ذکر است که ادغام تکنولوژی‌های پیشرفته از جمله اینترنت اشیاء و فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) می‌تواند زندگی روزمره مردم را راحت‌تر و ایمن‌تر کند که این امر باعث ایجاد مفهوم شهر هوشمند (Smart city) شده است.

یک شهر هوشمند شهری است که با استفاده از اطلاعات و فناوری‌های مختلف می‌تواند کیفیت و عملکرد خدمات شهری (مانند انرژی و حمل‌ونقل) را ارتقا بخشد که این کار باعث کاهش مصرف منابع و صرفه‌جویی می‌شود.

در واقع امروزه برای ایجاد یک زندگی راحت و امن برای شهروندان، نیاز به یک شهر هوشمند است و این موضوع بدون حکومت‌داری هوشمند میسر نیست و نیاز حکومت‌داری هوشمند نیز استفاده از اطلاعات و فناورهای جدید است تا بتواند بین شهروندان و دولت ارتباط به موقع برقرار کرده و در تصمیم گیری‌ها با توجه به نیازهای مردم خوب عمل کند. در نتیجه یکی از این نیازهای حکومت به حوزه حمل‌ونقل مرتبط می‌شود.

ارتباط برقرار کردن وسایل‌نقلیه جدید از طریق هوش مصنوعی و سنسورهای به کار رفته در (موتورسیکلت‌ها، دوچرخه‌ها و خودروها) با سنسورها و فناورهای دیگری که در (خیابان‌ها و جاده‌ها) قرار گرفته‌اند، برای تجزیه‌وتحلیل اطلاعات بسیار مهم است تا کنترل و مدیریت هوشمند ترافیک، پیدا کردن پارکینگ‌های هوشمند، ایجاد پلیس هوشمند، روشنایی هوشمند معابر، کاهش تصادف‌ها و… عملیاتی شوند. از‌این‌رو، یکی از موارد مهم در طراحی و ساخت تولیدات جدید استفاده از فناوری‌های نوین برای بالا بردن ایمنی و زندگی راحت انسان است.

در نهایت از مهم‌ترین نتایج یک شهر هوشمند به‌واسطه تولیدات پیشرفته نجات محیط زیست، کاهش هزینه‌های انرژی و درآمدزایی بیشتر برای شهروندان است.

آمادگی مجموعه خبری موتورسیکلت نیوز و نشریه صنعت موتورسیکلت برای انتقال تجربه و کمک به دانشگاه‌ها

محمدعلی نژادیان: چند سالی است که دانشگاه‌ها به طراحی و تولید موتورسیکلت علاقه‌مند شده‌اند و نمونه‌های خوبی توسط دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین، دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه امیرکبیر و دیگر دانشگاه‌های ایران تولید شده است. اما، به چند دلیل مهم نتوانستند در تجاری سازی این موتورسیکلت‌های برقی موفق باشند:

1. عدم آشنا بودن به بازار و صنعت موتورسیکلت ایران
2. عدم استقبال مردم از موتورسیکلت‌های برقی به دلیل کیفیت پایین این محصولات که عمدتا از چین وارد می‌شود
3. نبود زیرساخت‌های شهری برای شارژ
4. عدم حمایت و سرمایه‌گذاری بر روی موتورسیکلت‌هایی که توسط دانشگاه‌ها ساخته شده است

اینجانب اعلام می‌کنم با توجه به این‌که حدود ۲۱ سال در صنعت موتورسیکلت ایران مدیر و مشاور فروش بوده‌ام و یک کارخانه را راه‌اندازی کرده‌ام، حاضر هستم به همه دانشگاه‌ها درباره این صنعت مشاوره داده و هر کاری که از دستم بر بیاید برای شرکت‌های دانش بنیان انجام دهم.

مسیر پیشرفت صنعت موتورسیکلت از شرکت‌های دانش‌بنیان و دانشگاه می‌گذرد

افرادی که مرتب می‌گویند دولت باید حمایت کند تا پیشرفت کنیم، اگر بهانه نباشد پس نتیجه می‌گیریم که نسخه اشتباهی برای خود و دیگران پیچیده‌اند. زیرا تجربه ثابت کرده است که تنها راه پیشرفت صنایع ایران تکیه به علم و تخصص نخبگان است.

طی ۴۰ سال گذشته هر صنعتی به نخبگان کشور اعتماد و تکیه کرد، پیشرفت چشم‌گیری را در آن حوزه شاهد بودیم. همین دیروز از پیشرفت فناوری کوانتمی رونمایی شد و ایران در حال حاضر جزو شش کشوری هست که به این فناوری مهم دست پیدا کرده است. پس «خواستنی» که با «دانستن» همراه باشد باعث «توانستن» می‌شود.

این که در جامعه سوال می‌شود، چرا صنعت موتورسیکلت طی پنجاه سال هنوز به خودکفایی نرسیده است؟ چند پاسخ دارد:

۱– دولت‌ها به‌دلایل مختلف با وجود موتورسیکلت مخالف بوده‌اند. از جمله سازمان حفاظت محیط زیست و مجموعه‌ی پلیس طی دوران مختلف اگر جایی مورد ماخذه قرار گرفتند معمولا تقصیرهای آلودگی هوا و ترافیک را به گردن موتورسیکلت‌ها انداخته‌اند

۲- نگاه مونتاژکنندگان موتورسیکلت برای پیشرفت به دولت‌ها بوده است و نه به نخبگان ایران

۳- وجود همیشگی رقابت‌های منفی در صنعت موتورسیکلت

۴- نهادینه شدن تفکر بازرگانی به‌جای تفکر تولیدی در صنعت موتورسیکلت آسیب‌های بسیاری را به بدنه این صنعت و قطعه‌سازان  وارد کرده است. متاسفانه به‌جای این که شرکت‌ها به‌دنبال برتری در تولید داخل و کسب فناوری باشند و به دستاوردهای ساخت داخل خود افتخار کنند هنوز در تعداد فروش بیشتر با یکدیگر مسابقه دارند

قابل ذکر است که دلیل این موضوع این است که مونتاژکنندگان فعلی موتورسیکلت در کشور اکثرا فروشنده موتورسیکلت بوده‌اند و شاید اگر از ابتدا تولیدکننده بودند، وضعیت امروز صنعت موتورسیکلت از سمت مونتاژ به تولید پیشرفت بیشتری کرده بود. البته در حال حاضر مونتاژکنندگان می‌گویند برای خودکفایی در حال تلاش هستیم و این جای امیدواری دارد. اما به شرطی که مسیر خودکفایی را اشتباهی طی نکنند و در حد شعار باقی نماند.

مونتاژکنندگان در هر صنعتی تا زمانی که دانش علمی و محیط زیستی خود را افزایش ندهند نمی‌توانند پیشرفت خوبی داشته باشند. اگر امروز صنعتگران ایران به فکر جان هموطنان خود بودند و برای حفظ ایمنی بیشتر با هم رقابت کردند جای امیدواری است. اما، تا زمانی که تفکر فروش بیشتر باشد نتیجه‌اش این است که باید برروی قیمت مانور دهند و این یعنی ممکن است از کیفیت محصولات خود بکاهند.

این که فقط ادعای تمدن ۲۵۰۰ ساله داشته باشیم و به خود افتخار کنیم که هویت ایرانی-اسلامی داریم کافی نیست. زیرا، زمانی می‌توانیم چنین ادعاهای بزرگی را داشته باشیم که علاوه‌بر اینکه به فکر جان و مال مردم ایران هستیم بلکه برای جان و مال همه مردم جهان نیز ارزش قائل باشیم. در نتیجه وقتی چنین دیدگاهی داشتیم به فکر تولید محصول باکیفیت و پیشرفت و توسعه خواهیم بود تا علاوه بر تولید ناب به یک صادرکننده باانصاف نیز در منطقه خاورمیانه معرفی شویم.

وقتی نام کشوری آورده می‌شود در کنارش اولین چیزی که به اذهان خطور می‌کند مهم است. به فرض وقتی نام محصولات ژاپنی را می‌شنویم به‌دنبال آن «کیفیت» در ذهن‌ها نقش می‌بندد، وقتی نام محصولات آلمانی را می‌شنویم بلافاصله «قدرت» در ذهن‌ها نقش می‌بندد. پس حداقل کاری کنیم که وقتی نام ایران شنیده می‌شود مردم دنیا «انصاف» را به یاد بیاورند. اگر این ملاک ما شد در نتیجه محصول باکیفیت طراحی و تولید خواهیم کرد.

رقابت چگونه باید باشد؟

در رقابت‌های صنفی باید این اصل را در نظر بگیریم که عراق نیز یک روز برای ایران تهدید بود و امروز فرصت است و آن چیزی که باعث این اتفاق شد، تمرکز بر منافع مشترک بود. امروز صنعت موتورسیکلت در حال عبور از یک پیچ تاریخی است و اگر فعالان این صنعت به موضوع تغییرات جدید توجه نکنند، دچار ضررهای سنگینی خواهند شد.

در گذشته افراد برای پیشرفت از شهرستان‌ها به تهران مهاجرت کردند. اما، امروز مهاجرت اصلی از تفکر سنتی به تفکر علمی است، امروز مهاجرت اصلی از فضای کسب‌وکار سنتی به فضای کسب‌وکار جدید است، امروز مهاجرت اصلی از فروشگاه‌های فیزیکی به فروشگاه‌های مجازی و اقتصاد دیجیتال است.

طی سالیان گذشته به‌دلیل این که حاشیه سود در این صنعت مناسب بود، درنتیجه همه تفکر به افزایش مونتاژ و فروش متمرکز بود. حتی در قبل از دهه ۸۰، شرکت‌ها می‌توانستند بدون سرمایه‌ خاصی و فقط با یک خط تولید شروع به کار کنند. زیرا، در قدیم شرکت‌ها بدون داشتن استانداردها و سخت گیری‌های امروز یک کارخانه را تاسیس و شروع به فعالیت می‌کرند و با یک آگهی پیش‌فروش در مطبوعات سرمایه خود را از طریق مردم تامین می‌کرند. اما، از این به بعد برای صنعت موتورسیکلت ایران معنی فعالیت‌های علمی، تحقیقاتی، بازاریابی و تبلیغاتی بیشتر نمایان خواهد شد.

مردم با چیزی که مرتب آن را می‌بینند، بیشتر ارتباط برقرار می‌کنند. شاید بعضی شرکت‌ها بگویند ما به اندازه ظرفیت خود فروش داریم ولی چند سال دیگر در اوج ناباوری خواهند دید شرکت‌های جدیدی که به اصول بازاریابی، تبلیغات و تحقیق و توسعه توجه بیشتری داشتند، یکدفعه از آن‌ها سبقت می‌گیرند.

یکی دیگر از مشکلات این صنعت رقابت‌های منفی است. البته رقابت اگر در چارچوب معنی واقعی آن رخ دهد، قطعا باعث ایجاد انگیزه و پیشرفت می‌شود، اما اگر بر اساس حسادت و خودبینی باشد نتیجه‌ای جز تخریب و ناامنی در پی نخواهد داشت. البته رقابت منفی فقط مخصوص صنعت موتورسیکلت ایران نیست، از قابیل و هابیل فرزندان حضرت آدم علیه‌السلام تا به امروز انسان در معرض امتحان انصاف به‌واسطه همین رقابت‌های به ظاهر ساده بوده است و هر جا که تضاد منافع یا منافع مشترک وجود داشته باشد، احتمال بی‌انصافی‌ها نیز بیشتر می‌شود. اما، هیچ گزینه ای در دراز مدت مانند همکاری باعث موفقیت ماندگار نمی‌شود. یادمان نرود که همه چیز در این دنیا خلاصه نمی‌شود و معادی در پیش داریم که انصاف ما در ترازوی عدل الهی سنجیده خواهد شد.

به‌طور طبیعی افراد و کشورهایی که منافع مشترک دارند، همیشه در طول تاریخ با هم جنگیده‌اند و مسلمان، یهودی، مسیحی و لائیک هم ندارد. در واقع کشورهایی که در یک منطقه جغرافیایی هستند یا مرزمشترک دارند، ضمن این که می توانند سود متقابل به هم برسانند، همزمان می‌توانند تهدید جدی برای یکدیگر باشند. مانند کره جنوبی و کره شمالی که سال‌هاست با هم نمی‌سازند یا یمن و عربستان امروز و عراق و ایران دیروز.

همچنین دولت علاوه بر حمایت از این صنعت و صنایع دیگر باید با کنترل و برنامه ریزی و تدوین قوانین خاص در امر تولید از رقابتی شدن به گونه ای که باعث تباهی صنایع گردد جلوگیری نماید تا دیگر شاهد وضعیت بحرانی و شکستن قیمت‌ها مانند سال ۱۳۸۱ در صنعت موتورسیکلت نباشم.

در اینجا باید اشاره کرد که در بازی حیات مهم‌ترین موضوع این است که حریف منصف و درستی باشیم. این حتی از برنده شدن مهم‌تر است. مفهوم واقعی در رقابت این نیست که حریف را قلع و قمع کرده و از میدان بدر کنیم. بلکه رقابت باید به‌صورتی انجام شود که زندگی تمام شرکت‌کنندگان را بهبود بخشد. رقابت یک اصل دارد و باید برای همه نافع باشد و شرکت‌کنندگان را ترغیب به سعی و کوشش بیشتر نماید. این اصل واقعی رقابت است که اگر به‌صورت صحیح اعمال شود می‌تواند نیرویی مولد و خلاق شود. هدف واقعی رقابت یعنی تقویت توانایی‌ها و خلاقیت‌ها. رقابت باید به‌صورتی اعمال شود که نتیجه آن برای مصرف‌کننده این باشد که کیفیت محصول بهبود پیدا کند.

برای مطالعه قسمت سوم اینجا را کلیک کنید

برای مطالعه قسمت چهارم اینجا را کلیک کنید